Prawa

 

Gdy przeprowadzamy reformę socjalną, przeciwnicy nasi wołają: «To bolszewizm!» To nie bolszewizm, to nawet nie socjalizm, to demokracja. Chciałem po prostu przerzucić Polskę z osiemnastego do dwudziestego wieku.

Józef Piłsudski

 

 

Realizując w praktyce większość postulatów programu Polskiej Partii Socjalistycznej z 1892 r., Józef Piłsudski jako Naczelnik Państwa wprowadzał nie tylko demokratyczne rozwiązania prawne w zakresie powszechnych praw obywatelskich (m.in. równość wszystkich obywateli bez różnicy płci, rasy, narodowości i wyznania, samorząd, powszechna oświata ludu, wolność słowa, druku, zgromadzeń), ale również nowoczesne reformy socjalne.

 

Kobiety agitujące w dniu wyborów do Rady Miejskiej, Warszawa 1927 roku
Kobiety agitujące w dniu wyborów do Rady Miejskiej, Warszawa 1927 roku

Mimo problemów gospodarczych odrodzonej Polski wśród pierwszych aktów urzędowych zatwierdzonych przez Piłsudskiego był pakiet dekretów regulujących prawa pracownicze. Już w listopadzie 1918 r. został wydany dekret o 8-godzinnym dniu pracy i 46-godzinnym tygodniu roboczym. W grudniu zakazano pracy w nocy, w niedziele i święta, zapowiedziano ograniczenie długości pracy szkodliwej dla zdrowia, wprowadzono zakaz eksmisji bezrobotnych z małych mieszkań i przyznano prawo do strajku.

 

W styczniu 1919 r. zostały wydane dekrety o inspekcji pracy, o ubezpieczeniu pracownika na wypadek choroby, a także – co odgrywało dużą rolę w warunkach rosnącego bezrobocia – o pośrednictwie pracy, które miało udzielać pomocy poszukującym zatrudnienia. W następnych miesiącach usankcjonowano prawem działalność związków zawodowych i nadal rozwijano ustawodawstwo zabezpieczające interesy pracownicze.

 

Były to posunięcia stawiające Polskę pod względem socjalnym nawet przed niektórymi najbardziej rozwiniętymi państwami zachodnimi. W maju 1919 r. Piłsudski polemizował z przeciwnikami tego programu:

 

Gdy przeprowadzamy reformę socjalną, przeciwnicy nasi wołają: „To bolszewizm!” To nie bolszewizm, to nawet nie socjalizm, to demokracja. Chciałem po prostu przerzucić Polskę z osiemnastego do dwudziestego wieku (…).

 

Broszura „Kobiety, kartki wyborcze to wasza broń!”, przed 1939 roku

Inną ważną decyzją Józefa Piłsudskiego jako Tymczasowego Naczelnika Państwa było zobowiązanie rządu do zwołania Sejmu. 28 listopada 1918 r. został wydany dekret o ordynacji wyborczej, opartej na demokratycznym prawie głosowania o charakterze: powszechnym, tajnym, równym, bezpośrednim i proporcjonalnym. Prawo głosu przyznano także kobietom, co wówczas nie było jeszcze zjawiskiem powszechnym w Europie i na świecie. Do wyborów mogły stanąć wszystkie ugrupowania, które tego pragnęły (również komuniści). Rząd umożliwił kampanię wyborczą w warunkach pełnej demokracji politycznej, wolność stowarzyszania się, prasy, wieców, demonstracji.

 

W styczniu 1919 r. Piłsudski mówił:

 

(…) jako człowiek wychowany w dążeniu do wolności, jestem przeciwnikiem wszelkich ograniczeń słowa i sprzeciwiłem się np. projektowi ustawy, ochraniającej moją osobę wobec napaści prasy.

Józef Piłsudski był politykiem wyczulonym na kwestie wolności, praw robotniczych i socjalnych, demokratą. Jego działalność wskazywała, że chciał budować demokratyczne państwo dla wszystkich Polaków. Dbał o niezbędny kompromis ze wszystkimi ugrupowaniami politycznymi. Piłsudski wierzył bowiem głęboko, że powstanie niepodległego państwa wyciszy wielkie konflikty polityczne i społeczne i skłoni całe społeczeństwo do pracy dla Polski.

zobacz jeszcze